Một bạn học viên GXD hỏi về Định mức dự toán: Máy lu trong công tác đầm cát là lu bánh thép hay bánh lốp ạ? Em có hỏi thì được trả lời là lu bánh lốp. Nhưng khi em tham khảo một số đơn giá của tỉnh công bố thì giá lấy theo giá lu rung bánh thép. Thực tế nếu chỉ dùng bánh lốp thì không thể hoàn thiện được công tác lu.

Trả lời:

I. Cơ sở lý luận

Về về Định mức dự toán phải trang bị kiến thức sau thì giải đáp thấu đáo

1. Hiểu về Biện pháp thi công: Gặp sách, tài liệu biện pháp thi công thì nhớ mua nhé. 1 tháng lương, mua thoải mái, mua nhiều đọc nhiều, có năng lực, có thể góp phần làm thu nhập cao

2. Hiểu về Tổ chức thi công: Nếu gặp sách, tài liệu Tổ chức thi công thì đừng tiếc tiền. Hãy thay đổi tư duy, phải đầu tư vào tài liệu nhé, mua và đọc, càng nhiều càng tốt.

3. Hiểu về máy và chọn máy thi công trong xây dựng: Kỹ sư Kinh tế xây dựng phải học môn máy xây dựng là vì thế. Nếu bạn không học Kinh tế xây dựng thì phải mua sách đọc hoặc bằng cách nào đó trang bị thêm.

4. Hiểu kiến thức về định mức dự toán: Bạn đọc thêm các bài giống như này, về định mức trên giaxaydung.vn và sưu tầm thêm các tài liệu.

5. Có kinh nghiệm tham gia biên soạn định mức hoặc làm bộ đơn giá địa phương. Cái này chắc khó có cơ hội, vậy bạn đọc kỹ bài chia sẻ kinh nghiệm này, bởi không nhiều người chịu chia sẻ hoặc chả biết mà chia sẻ.
 

II. Qua lại vấn đề chính trong câu hỏi:

- Trong định mức chỉ nói Máy lu hoặc máy đầm là chưa biết khi thi công thực tế thì dùng bánh thép hay bánh hơi. Đúng ra phải làm 2 mã định mức cho 2 công tác: 1) Đầm cát bằng lu bánh thép và 2) Đầm cát bằng lu bánh lốp. Tương tự như vậy với hàng ngàn công tác khác: Máy đào bánh lốp, bánh xích; Cẩu bánh hơi, cẩu bánh xích; lại còn chia ra dung tích gầu, tải trọng, tầm với... chưa kể máy của các hãng khác nhau. Nếu chi ly như thế thì trên đời này nhiều lắm. Quyển 1776 sẽ dày gấp 200 lần hiện nay mà chả đủ. Tư duy quản lý thì không ai làm thế.

Dù rằng dùng 2 loại lu này có thể khác nhau, nhưng lu thì đi rất chậm nên bánh lốp hay bánh xích cũng sai lệch không đáng kể. Quan trọng là ở địa hình có dùng được hay không thôi? Đó là lý do vì sao cần Tư vấn khảo sát thiết kế, Tư vấn thiết kế tìm hiểu rõ và đưa ra biện pháp thi công phù hợp và có mô tả rõ điều kiện thi công.

Người ta coi sự khác nhau về hao phí là không đáng kể. Trong Toán học - Vật lý - Hóa học... những gì góp phần tạo nền tảng kiến thức của bạn hiện nay, có nhiều lần ta vẫn gặp "coi như không đáng kể" để tiếp tục vấn đề. Hãy xem 1 bài toán vật lí mà ai qua cấp 3, qua trường xây dựng... để có thể ngồi đọc bài này đều đã từng phải học, phải làm. Tại sao ta không áp dụng kiến thức vào công việc, cuộc sống?

- Khi xác định định mức cho 1 công việc xây dựng người ta theo yêu cầu về kỹ thuật, điều kiện, biện pháp thi công chủ yếu của công tác. Chỉ cần khác đi 1 yếu tố là định mức khác rồi.

- Để cho linh hoạt, Bộ Xây dựng hướng dẫn ngoài áp dụng, có thể vận dụng. Định mức như vậy là cho phép người sử dụng căn cứ vào điều kiện cụ thể, biện pháp thi công công trình của mình để mà chọn máy lắp vào. Người lập dự toán được đào tạo cần chủ động quyết và quyết đoán.

Ví dụ: Máy đào bánh xích thì không nên di chuyển trên sàn nhà công nghiệp để lắp sàn, mà dùng bánh hơi, kẻo xích nó cày hỏng hết. Nhưng thi công ở chỗ lầy lội, bánh xích không cẩn thận thì tèo.

- Khi tính đơn giá địa phương, nếu là tôi hoặc anh/em ở Viện Kinh tế xây dựng là đơn vị tư vấn lập đơn giá thì có sự hiểu biết và tư vấn vấn đề này, chọn máy như nào cho khoa học áp cho từng định mức ở từng mã đơn giá.

Khi bí, bạn có thể dùng Dự toán GXD, các bộ dữ liệu cũ năm 2006 để tra cứu, tham khảo những đơn giá của Viện Kinh tế xây dựng - Bộ Xây dựng lập từ ngày xưa rất khoa học, có trình độ, có chuyên môn thì chất sẽ khác mặc dù nhìn bề ngoài có vẻ quyển đơn giá na ná nhau. Từ đó mà rút ra cho mình biết khi nào bánh lu, bánh xích.

- Người lập dự toán cần hiểu vấn đề này nếu áp dụng đơn giá địa phương thì bù/trừ ca máy cho phù hợp.

III. Một số trao đổi để làm rõ thêm vấn đề chuyên môn

Ks Đan Vi: Em nghĩ nếu câu trả lời của anh ở trong tình hình thực tế thì hoàn toàn hợp lý nhưng ở góc độ để được duyệt chi phí ở phía tư vấn/chủ đầu tư (nơi đòi hỏi nhiều cái gọi là căn cứ thì vẫn chưa rõ ràng)

Ks Nguyễn Thế Anh: Rõ ràng là chưa đủ năng lực và chưa đủ hiểu biết cần thiết để làm việc. Đó là thứ rõ ràng nhất

Ks Đan Vi: "người ta coi sự khác nhau về hao phí là không đáng kể." Điều này em thấy hình như không phải đâu anh. Tư duy quản lý và ngay cả người lập định mức/xây dựng định mức không phải phần lớn là: Cái nào thấp thì lấy (cho an toàn) sao anh?

Ks Nguyễn Thế Anh: À, thế thì nghèo và khó phát triển. Không dám làm và sợ chịu trách nhiệm. Ở đây chỉ bản chuyên môn, ta không bàn vấn đề xã hội. Vì không hiểu các nội dung như trên sợ, phù nhận những gì ngoài hiểu biết, thay phì khái quát hóa vấn đề thì đi vào chi ly, chi tiết, lật lên lật xuống, rồi khổ và vất vả, rồi kêu. Bảo sao phải trang bị trình độ quản lý. Phải học, phải đọc.

Ks Đan Vi: Thật ra khi lập định đơn giá của một số tỉnh thành, một số đơn vị được lập đơn giá sẽ căn cứ vào tình hình thực tế để chọn loại máy lu cho phù hợp nghĩa là lu bánh thép hay bánh lốp. Trong thi công thì người ta thường chọn một tổ hợp máy lu để lu chứ không mấy khi chỉ dùng một loại máy cả. Và tất nhiên ở cùng một mặt bằng thì số ca máy bánh lốp và ca máy bánh thép hoàn toàn khác nhau. Vì vậy rõ ràng ở đây là định mức chưa được rõ ràng phải không anh?

Ks Nguyễn Thế Anh: Không phải là định mức chưa được rõ ràng. Mà người dùng hiểu chưa được rõ ràng, kiến thức của người ta chưa rõ ràng
1. Định mức của BXD, các tình thành tính đơn giá là để quản lý chi phí
2. Định mức của Nhà thầu là nội bộ của nhà thầu
Áp dụng sai mục tiêu, lấy râu ông nọ cắm cằm bà kia, làm việc không bài bản, không đầu tư xây dựng bộ định mức nội bộ của mình, người làm cũng không trang bị đủ kiến thức. Đổ cho định mức là không đúng.

Ks Đan Vi: Nhưng nếu cùng một mặt bằng, cùng một điều kiện thì định mức lu bánh thép và bánh lốp cho một đơn vị thi công rõ ràng là khác nhau đúng không anh?

Ks Nguyễn Thế Anh: Đúng. Như ở trên đã nói, chỉ khác 1 yếu tố thôi là định mức khác rồi. Như vậy nếu thấy định mức của BXD công bố chưa phù hợp. Thì giải pháp như BXD đã hướng dẫn trong Thông tư quản lý chi phí:
Thành lập tổ đội, chi tiền để đi xác định định mức phù hợp với công trình của mình.

Người quản lý phải lựa chọn giữa việc vận dụng một cái gần đúng, giải quyết công việc nhanh, chi phí ít với việc đi xây dựng định mức mới, sát với mình hơn nhưng thời gian lâu, kéo dài và theo quy định còn phải đi trình thỏa thuận. Thông tư cho gần giống thì vận dụng, khác biệt hẳn hoặc công tác mới thì hãy lập định mức.

Mình hiểu, có kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm và áp dụng đúng quy định. Kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm ở đây thì phải học, phải đọc, phải thích lũy - chưa hiểu đủ thì đừng phủ nhận người khác.

Bởi thi công muôn hình, vạn trạng. Định mức được xác định dựa trên Tiêu chuẩn, quy trình thi công, dây chuyền thi công nào đó được chọn, điển hình và tiên tiến. Không cho tất cả được.

Ks Đan Vi: Định mức về công tác đầm, chỉ cho anh một con số, nhưng về đơn giá của máy đầm bánh lốp và bánh thép hoàn toàn khác nhau. Tất nhiên, những gì anh về mặt chi phí thật hoàn toàn hợp lý nhưng đứng về góc độ tính chi phí quản lý thì ý em là về phía người quyết định cao nhất vẫn luôn cần văn bản và mọi thứ rất rất rõ ràng. 

Ks Nguyễn Thế Anh: Nếu mọi thứ đều rõ ràng, không cần con người. Máy và robot chạy thay hết.

Ks Đan Vi: Khi không rõ ràng, rất nhiều người chọn phương án an toàn nhất dù nó chưa thực sự đúng phải không anh?

Ks Nguyễn Thế Anh: Như anh đã nói, anh bàn sâu vào chuyên môn. Còn thực trạng xã hội báo chí, người ta nói nhiều rồi. Không dám làm, không dám chịu, chọn phương án an toàn cho mình, còn kệ người khác không cần thông cảm hay thấu hiểu gì cả.... Mình cố viết các bài chia sẻ như này cũng chả ăn giải gì cả. Chỉ mong có người đọc, nhặt được gì thì nhặt, góp phần vào nâng nhận thức mà chuyển biến dần thôi..

Hoang Cham: Vì đơn giá của lu lốp rẻ hơn lu thép nên khi thanh tra kiểm toán vẫn chọn lu lốp và nhà thầu bị xuất toán ấy anh ạ.

Nguyễn Thế Anh: Không phải em ạ. Mình làm đúng, quy trình, thủ tục thì Thanh tra kiểm toán không động đâu. Vấn đề từ khâu thiết kế, dự toán, đấu thầu, hợp đồng, thanh toán không chuẩn. Mình lần này vấp thì phải rút kinh nghiệm, tìm cách lần sau ko bị vậy nữa.

Ví dụ: Tư vấn thiết kế có trách nhiệm 1 chút thì thuyết minh từ thiết kế là quy trình lu dùng bánh lốp. Chủ đầu tư có kinh nghiệm thì chọn Tư vấn thiết kế tốt và sâu sát yêu cầu nội dung trong thiết kế, thì khi thực hiện đỡ mất thời gian vì những điều này. Nhà thầu cũng thế, khi đấu thầu, làm BPTC, soạn thảo, thương thảo, quy định rõ trong hợp đồng... Làm hồ sơ ngon đúng thủ tục, trình tự, quy định... thì ai động vào. Án tại hồ sơ, họ toàn soi hồ sơ mình rồi tìm chỗ không chuẩn đấy chứ.

V. Kết luận

Thấu hiểu những điều này, nên các phần mềm Dự toán GXD, Dự thầu GXD, Quyết toán GXD, QLCL GXD và trong các tài liệu phổ tiến tôi luôn cố gắng xử lý, chia sẻ và hướng dẫn những điều tinh tế, chuyên môn sâu. Bạn hãy ủng hộ, chọn sử dụng phần mềm Dự toán GXD nhé. Lúc va vào chuyên môn mới thấy giá trị.

Chúc bạn thành công. Thân mến!